محیط زیست
آب همیشه برنده است | اهمیت منابع آبی را فراموش نکنیم
۱۸ آذر, ۱۴۰۱ | کتابها چه می‌گویند, محیط زیست«آب همیشه برنده است.»
عبارت Water Always Wins بر جلد کتابی از اریکا گیز نشسته. کتابی که انتشارات دانشگاه شیکاگو در سال ۲۰۲۲ منتشر کرده است. در صفحه‌ٔ تقدیم کتاب چنین می‌خوانیم:
«تقدیم به آب، و هر آن‌چه به آب مربوط است: خواه ماده معدنی باشد و خواه میکروب، خواه سگ آبی و خواه موجودی دوپا.
و تقدیم به کارآگاهان آب: به خاطر کنجکاوی‌شان، چشم‌اندازشان، و تلاش‌شان برای آینده‌ای قابل‌زیستن.»
.
کتاب به نقش تأثیرگذار آب در شکل‌گیری حیات، تمدن انسانی و سرنوشت زمین می‌پردازد. نقشی که به نظر می‌رسد ما به اندازهٔ گذشتگان به آن توجه نداریم. در گذشته متوجه بودند که دوری و نزدیکی از چاه و رودخانه می‌تواند سرنوشت‌شان را تغییر دهد. اما دسترسی به آب لوله‌کشی و شکل‌گیری ساختارهای شهری باعث شده فراموش کنیم که هم‌چنان «آب» است که مشخص می‌کند «انسان» چه سرنوشتی خواهد داشت و نه برعکس. آب می‌تواند با غیاب خود ریشهٔ تمدن را بخشکاند یا با سرریز شدن بر سر مردم، تمدنی را در خود غرق کند.
اریکا گیز داستان آب را از نخستین دوره‌های زمین‌شناسی آغاز می‌کند و پس از موجودات تک‌سلولی به سراغ سگ‌های آبی (نخستین مهندسان آب) می‌رود و این مسیر را تا امروز و فردا ادامه می‌دهد.
در تعریف او، کارآگاه‌های آب کسانی هستند که می‌کوشند «ارادهٔ آب» را کشف کنند و ببینند آب چه می‌کند و چه می‌خواهد و برای آینده چه اراده کرده است. او بر این باور است که تنها اگر آب را در همین حد جدی بگیریم و دنبال کنیم، می‌شود تمدن انسان را برای مدت طولانی‌تری حفظ کرد.
او در آخرین صفحات کتاب یادآوری می‌کند که درست است جنگ داخلی سوریه، ریشه‌های متعدد و بسیار پیچیده‌ای داشته است، اما فراموش نکنیم که یکی از ریشه‌ها، کم‌آبی بود: خشک‌ترین وضعیتِ تاریخیِ منطقه‌ای خشک، که سدسازی‌های ترکیه هم آن را خشک‌‌تر کرده بود و دولت هم با سیاست‌های کشاورزی‌های نادرست، اتلاف منابع آبی را تشویق می‌کرد. کاهش محصول‌دهی، تشنه ماندن احشام، و افزایش هزینهٔ پمپاژ آب از چاه‌ها، روستانشینان را به مهاجرت به مناطق شهری سوق داد و شهرهایی که در اثر موج سنگین مهاجران عراقی بعد از فروپاشی عراق و به خاطر سیاست‌‌گذاری‌های ضعیف حاکمیتی در آستانهٔ فروپاشی بودند، ظرفیتی برای تحمل موج‌های جدید جمعیتی نداشتند و در هم ریختند.
اریکا گیز در تمام صفحات کتاب خود، خوانندگان را دعوت می‌کند که آب را جدی‌تر بگیرند. ماده‌ای که دقیقاً به علت حیات‌بخش بودن، نبودنش می‌تواند عامل ممات و مرگ و نابودی نیز باشد.
دو مطلب زیر در متمم هم به نوعی به این بحث مربوط هستند:
تصمیم‌های دشوار و پیچیده درباره آب
بحران کم آبی در کدام کشورها جدی است؟
دروازه جهنم بسته می‌شود
۲۱ دی, ۱۴۰۰ | محیط زیست, ویدئورئیسجمهور ترکمنستان دستور داد که دروازهٔ جهنم بسته شود (+).
دروازهٔ جهنم، نام حفرهٔ بزرگی با قطر ۷۰ متر و عمق ۲۰ متر است که در تمام نیم قرن گذشته آتش بزرگی درون آن شعله‌ور بوده و یکی از جاذبه‌های توریستی ترکمنستان محسوب می‌شده است.
حدود پنجاه سال قبل، در زمان اتحاد جماهیر شوروی در این نقطه برای دسترسی به مخازن گاز زیرزمینی حفاری انجام می‌شده است. آن زمان در اثر یک اشتباه مهندسی، پوستهٔ زمین شکاف خورده و گاز از آن متصاعد شد.
مهندسان برآورد می‌کردند که این گاز ظرف چند هفته به پایان برسد. اما اکنون حدود نیم قرن است که آتش این آتش‌کده پابرجاست؛ چندان شدید و برافروخته که مردم محلی آن را دروازهٔ جهنم می‌نامند.
اکنون به خاطر حفظ منابع طبیعی و نیز حذف اثرات منفی سوختن گازها بر محیط زیست، رئيس جمهور ترکمنستان دستور داده که این حفره به شکلی بسته شود.
برای این‌که درک بهتری از این حفره و مقیاس آن داشته باشید می‌توانید فیلم زیر را ببینید:
این کلیپ هم داستان جالبی دارد. رانندهٔ خودرویی که در تصویر می‌بینید، شخص رئيس‌جمهور ترکمنستان است. سال ۲۰۱۹ شایعه شده بود که او فوت کرده است. از آن‌جا که رسانه‌ها در ترکمنستان به شدت کنترل شده هستند، هیچ روشی وجود نداشت که مردم بدانند او واقعاً مرده یا نه.
نهایتاً او با انتشار فیلم انجام حرکت دونات در کنار دروازهٔ جهنم به مردم اعلام کرد که زنده است!
اگر این نوع موضوعات برایتان جالب است پیشنهاد می‌کنیم مطلب عمیق‌ترین سوراخ روی زمین را هم در متمم بخوانید:
آمار مصرف پروتئین حیوانی | حجم و ترکیب مصرف در نقاط مختلف جهان
۸ آذر, ۱۴۰۰ | رژیم غذایی, سبک زندگی, محیط زیستمصرف پروتئین حیوانی هم‌اکنون سالانه حدود ۱٪ افزایش پیدا می‌کند. به فرض حفظ این روند در سال ۲۰۳۰ مصرف سالانه پروتئين به ۵۳۱ میلیارد کیلوگرم خواهد رسید. برای این‌که تصوری از این عدد داشته باشید می‌توانید آن را با وزن کل انسان‌ها روی کرهٔ زمین مقایسه کنید که حدود ۵۰۰ میلیارد کیلوگرم است.
شرکت مکنزی بر اساس میانگین داده‌هایی که از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ در دسترس بوده، حجم مصرف قاره‌های مختلف را چنین گزارش داده است (+):
حتماً به این نکته توجه دارید که مهم‌ترین فاکتور در تعیین میزان مصرف، جمعیت هر قاره است و طبیعی است که آسیا با فاصلهٔ قابل‌توجه از قاره‌های دیگر، بیشترین مصرف را داشته باشد. در همین گزارش، ترکیب مصرف پروتئین حیوانی در قاره‌های مختلف هم به شکل زیر برآورد شده است:
همان‌طور که می‌بینید آمریکای جنوبی در مصرف پروتئین پرندگان یا Poultry (مرغ و خروس و بوقلمون و …) پیشتاز است و اروپایی‌ها بیشتر بر گوشت خوک متکی هستند. منابع پروتئین دریایی هم بزرگ‌ترین سهم را در سبد پروتئین حیوانی قارهٔ آسیا به خود اختصاص داده‌اند.
این‌که آيا روند فعلی برای یک دههٔ بعد ثابت می‌ماند یا نه، هنوز مشخص نیست. به نظر می‌رسد عوامل تأثیرگذار متعددی در سمت تقاضا و سمت عرضه وجود دارند که ممکن است روندها را تغییر دهند. از یک سو توجه به سلامت و محتویات پروتئین و قند و چربی در غذاها باعث شده که نسل جدید بیش به اندازهٔ نسل قبل به الگوهای غذایی سنتی وفادار نباشند و ترکیب غذاهای خود را آگاهانه‌تر انتخاب کنند.
از سوی دیگر تکنولوژی‌هایی مانند رآکتورهای زیستی (Bio-reactors) توانسته‌اند با استفاده از سلول‌های بنیادی حیوانات، گوشت‌هایی تولید کنند که با کشتن حیوانات به دست نمی‌آیند و در بلندمدت با کاهش قیمت، می‌‌توانند به یک منبع تازه در فهرست منابع پروتئین حیوانی تبدیل شوند. اما به هر حال در افق یک تا پنج ساله نمودارهای بالا هم‌چنان تصویری نزدیک به واقعیت از الگوی مصرف پروتئين حیوانی در جهان به دست میدهند.
اگر موضوع گوشت‌های کشت‌شده برایتان جذاب است می‌توانید مطلب Cultivated Meat را در سایت مکنزی بخوانید تا نقطهٔ آغازی برای مطالعهٔ بیشتر در این زمینه باشد.
#محیط زیست #سبک زندگی #سلامت #رژیم غذایی #طبیعت و جانداران
ممنوعیت استخراج بیت کوین و سایر رمزارزها | دغدغهٔ اروپا چیست؟
۲۵ آبان, ۱۴۰۰ | اقتصاد, تکنولوژی, محیط زیستاتحادیه اروپا و به طور خاص سوئد، نگران هستند که استخراج بیت کوین و سایر رمزارزها مصرف انرژی آن‌ها را افزایش دهد و نتوانند به اهدافی که برای جلوگیری از تغییرات اقلیمی زمین در نظر گرفته‌اند برسند.
در تابستان ۲۰۱۹ حدود یک سوم کل بیت کوین جهان در چین استخراج می‌شد. اما پس از این‌که چین در سال ۲۰۲۱ کوشید استخراج رمزارزها را محدود کند، استخراج بیت کوین در جهان به صورت موقت ۳۸ درصد کاهش پیدا کرد.
۲۰ درصد از این کاهش ۳۸ درصدی پس از مدت کوتاهی دوباره جبران شد و می‌توان گفت احتمالاً چینی‌ها توانستند دستگاه‌های ماینر خود را به کشورهای دیگر (از جمله ایران و شمال اروپا) منتقل کنند.
اکنون سوئد اعلام کرده که فقط طی چهار ماه از سال ۲۰۲۱ مصرف انرژی برای استخراج بیت کوین در این کشور چندصد درصد افزایش پیدا کرده و برقی معادل ۲۰۰۰۰۰ خانهٔ مسکونی در این کشور برای استخراج بیت کوین مصرف می‌شود.
پس از محدودیت‌های چین، کشورهای شمال اروپا به خاطر در دسترس بودن منابع انرژی تجدیدپذیر به مقصد جذابی برای ماینرها تبدیل شده‌اند و دولت سوئد می‌کوشد اتحادیه اروپا را برای ممنوع کردن استخراج رمزارز قانع کند.
سوئد اعلام کرده که برق لازم برای استخراج فقط یک بیت کوین می‌تواند یک خودرو الکتریکی متوسط را حدود ۱۸۰۰۰۰۰ کیلومتر حرکت دهد و به عبارتی با این برق می‌توان ۴۴ مرتبه با خودرو دور کره زمین سفر کرد.
در نمودار زیر می‌توانید توزیع تقریبی مصرف انرژی را برای استخراج بیت کوین در جهان بر اساس گزارش دانشگاه کمبریج ببینید (+):
همان‌طور که می‌دانید ما در متمم بخشی را به معرفی پادکستهای انگلیسی اختصاص داده‌ایم. در یکی از این پادکست‌ها (با نام Sway) گفتگویی با بیل گیتس دربارهٔ دغدغه‌های زیست‌محیطی او انجام شده و مصاحبه‌کننده سوال جالبی پرسیده است: «چرا باید به حرف‌های یک میلیاردر جت‌سوار دربارهٔ تغییرات اقلیمی گوش داد؟»
شاید مرور آن گفتگو برای شما جالب باشد:
پادکست Sway و مصاحبه با بیل گیتسسیاستمداران بخشی از مشکل هستند نه قسمتی از راه‌حل
۲۳ آبان, ۱۴۰۰ | محیط زیستاین روزها که اخبار اجلاس اقلیمی گلاسگو با عنوان COP26 (مخفف Conference of Parties) را زیاد خوانده و شنیده‌ایم، فرصت مناسبی است تا کارتون زیبایی از پاول کوژینسکی را هم مرور کنیم.
این کارتونیست مشهور که معمولاً در آثارش به دنیای دیجیتال، شبکه‌های اجتماعی و رفتارهای سیاستمداران می‌پردازد، در یک کارتون ساده نشان می‌دهد که بخش بزرگی از مشکلات در جهان، دقیقاً به سیاستمدارانی مربوط است که ادعا می‌کنند بار سنگین حل مشکلات را بر دوش می‌‌کشند.
ما پیش از این هم مجموعه‌ای از کارتون‌های کوژینسکی را در قالب زنگ تفریح متمم بازنشر کرده بودیم.
آلودگی پلاستیکی در اقیانوسها
۹ مهر, ۱۴۰۰ | محیط زیستهر سال حدود هشت تا سیزده میلیون تن پلاستیک وارد اقیانوسها می‌شود و برآورد می‌شود در حال حاضر، حدود ۱۵۰ میلیون تن پلاستیک در اقیانوسها وجود داشته باشد (+/+). این وضعیت در حدی نگران‌کننده است که طبق برآورد مجمع جهانی اقتصاد تا سال ۲۰۵۰، وزن پلاستیک موجود در اقیانوسها بیشتر از وزن ماهی‌های موجود در اقیانوسها خواهد بود (+).
اگر چه استفاده‌ی کمتر از پلاستیک، همواره تشویق شده است، اما با توجه به کاربردهای گسترده‌ی آن، به نظر نمی‌رسد بشود این مصرف را به شکل جدی کاهش داد. به همین علت شاید راه منطقی‌تر، چنان‌که مجمع جهانی اقتصاد پیشنهاد کرده، تمرکز بر روی بازیافت باشد. اگر طراحی محصولات به اندازه کافی نوآورانه باشد، بخش بزرگی از پلاستیک را می‌توان بازیافت کرده و مانع خروج سریع آن‌ها از چرخه‌ی مصرف به طبیعت شد.
دغدغه‌ی محیط زیست، قطعاً دغدغه‌ای جدی است و ما باید به فکر سرنوشت نسل خود و نسل‌های بعد باشیم. اما پدیده‌ی دیگری هم به نام سبزشویی در سال‌های اخیر به وجود آمده است. این‌که شرکتها از این دغدغه‌ی انسان‌ها استفاده کرده و برند خود را قوی‌تر می‌کنند یا درآمدشان را افزایش میدهند. بدون این‌که واقعاً کاری برای محیط زیست انجام دهند.
درس سبزشویی را در متمم بخوانید.
وال پلاستیکی | مسئولیت اجتماعی شرکتها