کرونا
سوگیری در طراحی | وقتی تفاوت‌های نژادی را جدی نمی‌گیریم
۶ فروردین, ۱۴۰۱ | سلامتکمرنگ شدن کرونا فرصت مناسبی است که به آموخته‌ها و یافته‌های این دوران پرچالش فکر کنیم. یکی از اتفاق‌های مهم در ایام کرونا مشخص شدن این نکته بود بی‌توجهی به تفاوت‌های نژادی می‌تواند اتفاقی مرگبار باشد.
حتماً به خاطر دارید که در مقطعی که ظرفیت‌های بیمارستانی پاسخ‌گوی حجم تقاضای بیماران نبود، در سراسر جهان پروتکل‌هایی تدوین شده بود که بیمارانی را که میزان اکسیژن خون‌شان از حد مشخصی کمتر بود، برای بستری شدن در اولویت قرار می‌داد.
به زبان ساده‌تر، اگر کرونا داشتید و حال‌تان هم خوب نبود، اما اکسیژن خون‌تان از عدد مشخصی بیشتر بود، در بسیاری از نقاط جهان از شانس بستری شدن محروم بودید.
بر اساس گزارشی که اکونومیست منتشر کرد، بعداً مشخص شد بسیاری از دستگاه‌های اندازه‌گیری اکسیژن خون که با لیزر کار می‌کردند، روی پوست تیره و پوست روشن عملکرد متفاوتی داشتند (+).
خطای این دستگاه‌ها روی سیاه‌پوستان سه برابر سفیدپوستان بود. به این معنا که در مورد افراد سفیدپوست صرفاً در ۴٪ موارد ممکن بود اکسیژن خون بیشتر از مقدار واقعی برآورد شود. اما این خطا در سیاه‌پوستان ۱۲٪ بود.
بنابراین می‌توان گفت تعداد قابل‌توجهی از سیاه‌پوستان، در عین این‌که نیاز به بستری شدن داشتند، به خانه بازگشتند و سفیدپوستان به جای آن‌ها بستری شدند.
این پدیده را مصداق سوگیری در طراحی یا Design Bias می‌دانند.
احتمالاً می‌توانید حدس بزنید که با توجه به شکاف عمیقی که در بحث‌های مرتبط با نژاد وجود دارد، این پدیده هم به دو شکل کاملاً متفاوت تحلیل می‌شود. از یک سو می‌توان این موضوع را مصداق کامل جان باختن به خاطر نژاد دانست. این یک فکت است که نمی‌توان آن را انکار کرد.
از سوی دیگر مخالفان مدعی هستند که چنین نقدی صرفاً امروز و با مرور گذشته قابل طرح است. اگر آزمایشگاه‌ها و مراکز تحقیق و طراحی (از دارو تا مواد غذایی) خط‌های مستقل آزمایش بر اساس نژاد راه‌اندازی کنند، به سوگیری نژادی متهم می‌شوند.
ممکن است چنین گفته شود که اگر نمونهٔ اولیه به اندازهٔ کافی وسیع و متنوع انتخاب شود، می‌توان چنین خطاهایی را زودتر تشخیص داد. اما به خاطر داشته باشید که بسیاری از نژادها، خصوصاً آن‌هایی که در جوامع سرکوب شده و مورد ستم قرار گرفته‌اند، اساساً تمایلی ندارند نژادشان به عنوان یکی از «متغیرهای آزمایش» ثبت و بررسی شود. بگذریم از این‌که محقق هم ترجیح می‌دهد سراغ این موضوعات چالش‌برانگیز نرود و نژاد را به عنوان یکی از متغیرهای مستقل بررسی نکند.
به نظر می‌رسد ما هنوز در تشخیص مرز مناسب «توجه به تفاوت‌های نژادی» و «رها شدن از سوگیری‌های نژادی» موفق نبوده‌ایم.
آنفولانزای اسپانیایی | آنفولانزایی که اسپانیایی نبود
۲۲ بهمن, ۱۴۰۰ | تاریخرواج بیماری کرونا در دنیا، بار دیگر بخشی از تاریخ را برای ما زنده کرد: آنفولانزای اسپانیایی در اوایل قرن بیستم و میلیون‌ها نفر که قربانی آن شدند.
البته این آنفولانزا از اسپانیا آغاز نشد. بلکه قبل از اسپانیا کشورهای متعددی گرفتار آن شدند. اما به علت این‌که درگیر جنگ بودند، ترجیح می‌دادند این خبر را سرّی نگه دارند و افشا نکنند تا فضای جنگ از آن تأثیر نگیرد.
اسپانیا به علت این‌که درگیر جنگ نبود، نخستین کشوری بود که این همه‌گیری را گزارش داد و همین باعث شد که آن بیماری، آنفولانزای اسپانیایی نام بگیرد (+).
آنفولانزای اسپانیایی، جدا از همهٔ آموخته‌های حوزهٔ سلامت، در مدیریت هم درس مهمی دارد: «جنگ و قدرت‌طلبی سیاستمداران، سلامت مردم را از اولویت خارج می‌کند.»
عکس مربوط به سال ۱۹۱۸ در شیکاگو آمریکاست (منبع عکس).
مطلب پیشنهادی از متمم (از مجموعهٔ زنگ تفریح):
اثربخشی واکسیناسیون در برابر کرونا | نتایج امیدبخش هستند
۵ بهمن, ۱۴۰۰ | سلامتنشریهٔ کوارتز هند اعلام کرد موج جدید کرونا در هند صرفاً ۱۰٪ موج قبلی به کادر درمان فشار وارد کرده است. به عبارت دیگر، نرخ بستری در بیمارستان، این بار که واکسیناسیون گسترده انجام شده، ۱۰٪ موج قبلی است (+).
هند تا کنون نزدیک به نیم میلیون نفر از مردم خود را به خاطر کرونا از دست داده و به خاطر تعداد بالای جمعیت، نمونهٔ خوبی برای قضاوت دربارهٔ اثربخشی واکسیناسیون محسوب می‌شود.
مطلب مرتبط با کرونا در متمم:
جهان پس از کرونا چگونه خواهد بود؟چرا این شمع‌ها دیگه بو نمی‌ده؟ | شاخصی عجیب برای بررسی شیوع کرونا
۹ دی, ۱۴۰۰ | سلامتهمهٔ ما تأثیرات پیش‌بینی‌نشدهٔ کرونا بر زندگی و کسب و کار را تجربه کرده‌ایم. اما یکی از جالب‌ترین موارد این تأثیرگذاری‌ها، گزارشی است که اخیراً Business Insider منتشر کرد (+).
شمع‌های معطر ینکی (Yankee) که از محصولات پرطرفدار در آمازون هستند، در هفته‌های اخیر مدام نظرات و کامنت‌های منفی مشتریان را دریافت می‌کنند. پیام‌ها معمولاً از این جنس است که «چرا این شمع‌ها دیگه بو نمی‌ده؟» یا «قبلاً هم این شمع‌ها رو خریده بودم، بوشون بیشتر بود.»
اما ماجرا چیست؟ آیا کیفیت شمع‌ها فرق کرده است؟
نیک بوشام مدرس علوم سیاسی دانشگاه نورث‌وسترن، حدس جالبی داشت و سعی کرد آن را بیازماید. او معتقد بود که مشکل در شمع‌ها نیست. بلکه ضعف بویایی ناشی از کرونا است. خصوصاً این‌که حتی بعد از واکسیناسیون هم احتمال ابتلا به شکل خفیف کرونا و تجربهٔ برخی از عوارض – از جمله ضعف در بویایی – وجود دارد.
او کامنت‌ها و نظرات اعتراضی را در طول زمان روی انواع شمع‌های معطر ینکی بررسی کرد و به نمودار جالبی رسید:
شکل نمودار این فرض را تقویت می‌کند که بوی شمع‌ها نوسان نداشته است. بلکه در مقاطعی که اوج کرونا بوده، شکایت از بوی کم بیشتر شده است. بوشام نتیجه می‌گیرد که هم‌اکنون اومیکرون دوباره موج جدیدی از کرونا را در آمریکا ایجاد کرده و احتمالاً به این علت موج جدید نارضایتی‌ها از شمع‌های معطر به راه افتاده است.
ما در مجموعه درس‌های سیستم‌های کنترل مدیریتی متمم بارها دربارهٔ شاخص و اهمیت آن صحبت کرده‌ایم و توضیح داده‌ایم که در کنار شاخص‌های متعارف و استاندارد، برخی شاخص‌های ظاهراً نامربوط هم می‌توانند تصویری جالب و گاه ارزشمند از یک سیستم به ما بدهند. شاید الان زمان مناسبی برای مرور درس «شاخص لباس زیر مردانه» باشد:
چرا مردها کمتر از قبل لباس زیر می‌خرند؟
کیوان مجرد: واکسن کرونای ما احتمالاً روی همهٔ واریانت‌ها جواب می‌دهد
۲ دی, ۱۴۰۰ | سلامتکیوان مجرد مدیر شاخهٔ بیماری‌های واگیردار موسسهٔ والتر رید (Walter Reed) که یکی از مراکز مهم تحقیقاتی پزشکی ارتش آمریکاست، اعلام کرده که این موسسه آزمایش‌های حیوانی واکسن خود را به پایان رسانده و واکسن SpFN تولیدی این مرکز احتمالاً خواهد توانست بدن را نسبت به همهٔ واریانت‌ها (سویه‌ها)ی کرونا مقاوم کند (+/+).
موسسه والتر رید هم‌زمان با سایر موسسات طراحی و تولید واکسن مطالعات خود را آغاز کرد. اما از آن‌جا که هدف خود را به یک نوع خاص از ویروس‌های کرونا محدود نکرده بود و می‌خواست برای همهٔ سویه‌ها مناسب باشد، کارهای تحقیقاتی و تولیدی آن بیشتر از سایر شرکت‌ها طول کشید.
موفقیت چنین واکسنی می‌تواند بشر را دوباره به دنیایی بدون کرونا نزدیک کند.
مطلب مرتبط با کرونا در متمم:
جهان پس از کرونا چگونه خواهد بود؟کرونا تقریباً به بیماری واکسن‌نزده‌ها تبدیل شده است
۲ آذر, ۱۴۰۰ | سلامتنشریهٔ گاردین به نقل از سِر اندرو پولارد (Sir Andrew Pollard) مسئول گروه واکسیناسیون آکسفورد گفت: «غالب بیمارانی که اکنون در ICUهای انگلیس بستری هستند، واکسن نزده‌اند و عملاً می‌توان گفت کرونا تقریباً به بیماری واکسن‌نزده‌ها تبدیل شده است.» (+)
البته پولارد تأکید کرد که «سویهٔ دلتا هم‌چنان در دنیا حضور دارد و افراد بسیاری را درگیر می‌کند. اما واکسن‌زده‌ها این بیماری را با شدت بسیار کم و بدون ریسک جدی تجربه می‌کنند.»
واضح است که این گزارش مربوط به انگلستان است، اما کاهش آمار مرگ و میر در کشور خودمان هم تأثیرگذاری تزریق واکسن کرونا را تأیید می‌کند. ضمن این‌که باید به خاطر داشته باشیم چنین اظهارنظرهایی نباید به ما امنیت کاذب بدهند و باعث شوند که سطح مراقبت‌ها را کمتر کنیم. بلکه باید ابزاری باشند تا به مخالفان واکسن یادآوری کنیم با این رفتار، خود را در معرض خطر بیماری و مرگ قرار می‌دهند. چنان‌که پولارد تأکید می‌کند، تا زمانی که بخش بزرگی از جامعه به سراغ واکسیناسیون نروند «هم‌چنان ما تصویر کسانی را که در اتاق ICU برای آخرین نفس‌ها می‌جنگند خواهیم دید.»
مطلب مرتبط با کرونا در متمم:
جهان پس از کرونا چگونه خواهد بود؟ضمناً اگر با مفهوم امنیت کاذب آشنا نیستید، پیشنهاد می‌کنیم درس اثر پلتزمن را بخوانید:
کمربند ایمنی بهتر است یا میخ؟دورکاری در دوران کرونا | دلم برای دفتر کارمان تنگ شده
۲۲ مهر, ۱۴۰۰ | سبک زندگی, معرفی سایتبسیاری از کسانی که در دوران کرونا مجبور به دورکاری شدند، دلتنگی دفتر کار را تجربه کرده‌اند.
در همین راستا، سایت I Miss the Office ایده‌ی جالبی دارد که می‌تواند شما را چند دقیقه (یا شاید چند ساعت) سرگرم کند.
به کمک تصویر شماتیک دفتر کار، مشخص می‌کنید که چه وسایلی در محل کارتان وجود داشته است. از سمت راست پایین صفحه، تعداد همکاران‌تان را انتخاب می‌کنید (مشخص می‌شود که محل کارتان چقدر پر سر و صدا بوده است).
سپس روی آیکون در سمت چپ پایین صفحه کلیک می‌کنید و می‌توانید به صدای محل کارتان گوش دهید.
در متمم بحث «دوران پسا کرونا» مطرح شده و بسیاری از دوستان متممی نگاه و تصور خود را از آن دوران شرح داده‌اند. خصوصاً به این نکته توجه شده که آیا دنیای پس از کرونا با آن‌چه ما پیش از کرونا داشتیم تفاوت جدی خواهد داشت یا نه.
نظرات دوستان‌تان را درباره‌ی زندگی پس از دوران کرونا در متمم بخوانید.
چند اثر هنری درباره کرونا را ببینید: موزه کروناصدای پس‌زمینه کافی‌شاپ | دعوت به گفتگو
حیوانات در دوران کرونا | وقتی پهپاد سگ را به گردش می‌برد
۱۱ مهر, ۱۴۰۰ | سبک زندگیدر روزهای نخست همه‌گیری کرونا نمی‌دانستیم دقیقاً از هر چیزی چقدر باید بترسیم و مراقبت‌های بهداشتی باید چگونه باشد.
همین ابهام‌ها بود که باعث شد گروهی داوطلب شوند و آب و وایتکس را به در و دیوار شهرها و تابلوهای خیابان‌ها و نقاط عجیبی بپاشند که نه‌تنها دست انسان که پای ویروس کرونا هم به آن‌ها نمی‌رسید.
در تصویر زیر سگی را می‌بینیم که صاحبش می‌کوشد او را با پهپاد به گردش خیابانی ببرد. ظاهراً سگ هم مشکل چندانی با این شیوه‌ی گردش در شهر ندارد.
عکس در قبرس ثبت شده و سایت‌های متعدد گزارش آن را منتشر کرده‌اند (+/+).
البته مشخص است که این اقدام، صرفاً یک حرکت آزمایشی بوده و صاحب سگ و پهپاد ناگزیر بوده خودش هم همراه آن‌ها بیرون بیاید. اما می‌شود حدس زد که چنین شیوه‌ای برای گرداندن سگ‌ها واقعاً می‌تواند در آینده به‌کار گرفته شود.
چند اثر هنری درباره کرونا را ببینید: موزه کرونا