واضح است؟ نه. معمولاً واضح نیست!
۶ مرداد, ۱۴۰۱اریک تمپل بل در کتاب «ریاضیات؛ ملکه و خدمتگزار علم» میگوید (+):
«بارها پیش آمده که آنچه واضح پنداشته میشده، از زوایای مختلف بررسی شده و متوجه شدهاند که نهتنها واضح نبوده، که حتی غلط هم بوده است.»
او در همان کتاب میگوید: «واضح، خطرناکترین کلمه در قلمرو ریاضیات است.»
«واضح است که» واضح در ریاضیات میتواند واژهای خطرناک باشد. اما استفاده از این کلمه در خارج از فضای ریاضیات هم چندان کمخطر نیست. بسیار پیش میآید که آنچه ما واضح در نظر میگیریم، بر پایهٔ یک فرض نادرست بنا شده و با استفاده از برچسب «واضح» آن نکته یا فرض از زیر ذرهبینِ بررسی و تحلیل و ارزیابی فرار میکند و ما را به بیراهه میبرد.
خودمان را عادت دهیم که هر بار عبارت «واضح است که…» را به کار بردیم، بلافاصله از خودمان بپرسیم: «آیا واقعاً واضح است؟»
ما در مجموعه درسهای ظرافت کلامی متمم یک درس را به تفاوت سه واژهٔ بدیهی، طبیعی و واضح اختصاص دادهایم: