کتابها چه می‌گویند
کتابهای پرفروشی که ابتدا ناشران آنها را رد کردند
۸ آذر, ۱۴۰۲ | کتابها چه میگوینداین سه رمان بزرگ را ابتدا چندین ناشر نپذیرفتند منتشر کنند و آنها را آثاری بی‌ارزش تشخیص دادند:
مزرعهٔ حیوانات جورج اورول. جالب است یکی از ناشرانی که این اثر را رد کرد فیبراندفیبر بود، آن‌هم زمانی که تی.اس.الیوت ویراستار ارشد این انتشاراتی بود.
ناطور دشت سلینجر. هارکوت بریس نپذیرفت شاهکار نویسندهٔ آمریکایی را چاپ کند و بالاخره انشارات لیتل براون، که در دههٔ شصت ناشر چندان معروفی نبود، آن را منتشر کرد.
لولیتای نابکف. این رمان را که تاکنون میلیون‌ها جلدش به فروش رفته، اول چندین ناشر بزرگ نپذیرفتند چاپ کنند (به دلیل مضمونش) تا سرانجام نشر المپیا خطر کرد و انتشارش داد و سود فراوانی هم برد.
متن از کتاب خود نوشتن – نوشتهٔ احمد اخوت
همان‌طور که می‌دانید، اورول نویسندهٔ کتاب مزرعهٔ حیوانات، کتاب دیگری هم با نام ۱۹۸۴ دارد که زندگی در یک نظام تمامیت‌خواه را ترسیم می‌کند. معرفی و مرور این کتاب را می‌توانید در متمم بخوانید:
دردسر استفاده مزمن از استعاره نظامی | از کتاب تام پیترز
۲۳ آبان, ۱۴۰۲ | کتابها چه میگویندکتاب در جستجوی برتری (یا در جستجوی تعالی) تام پیترز یکی از پرفروش ترین کتابهای مدیریتی جهان بوده و در همان سال‌های نخست انتشار به رکورد فروش هشت میلیون نسخه دست یافت (+/+). این کتاب، به رغم نقدهایی که امروزه بر بخش‌هایی از آن وارد است، هم‌چنان از آثار کلاسیک مدیریتی است که معتبر مانده و مطالعهٔ آن در سراسر جهان به دانشجویان مدیریت توصیه می‌شود.
تام پیترز در بخشی از کتاب به نقل از کارل ویک (Karl Weick) نظریه‌پرداز بزرگ سازمان چنین نقل می‌کند:
انعطاف‌ناپذیری سازمان‌ها ناشی از تصویر مکانیکی‌ای است که ما از آنها در ذهن خود ساخته‌ایم. مثلاً استفادهٔ مزمن از استعاره‌های نظامی [برای توصیف سازمان، تصمیم‌ها و استراتژی‌ها] بارها باعث شده که افراد، شکل دیگری از سازمان را که میتواند وجود داشته باشد نادیده بگیرند:
سازمانی که اقدام‌های بداهه را بیشتر از اقدام بر اساس پیش‌بینی ارج می‌نهد. به جای محدودیت‌ها بر فرصت‌ها متمرکز است. به جای دفاع از اقدام‌های قبلی، در پی کشف اقدام‌های جدید است. مجادله را بر آرامش [ناشی از سرسپردگی] ترجیح می‌دهد و تردید و و تناقض را بیشتر از باور[های صلب] تشویق می‌کند.
کتاب های پرفروش | ده کتاب پرفروش که بیش از ده میلیون نسخه از آنها فروخته شده
۲۲ شهریور, ۱۴۰۲ | کتابها چه میگویندبرآورد دقیق تعداد نسخه‌های فروخته شده از یک کتاب، خصوصاً در مورد کتاب های پرفروش و کلاسیک، امکان‌پذیر نیست. ناشران این کتابها متعددند. چاپ‌های غیرقانونی آنها زیادند. و گاهی به خطر وجود نداشتن کپی‌رایت (برای کتابهای قدیمی)، شمارش تعداد نسخه‌های فروش رفته امکان‌پذیر نیست. پس هر چه دربارهٔ آمار کتابهای پرفروش می‌بینید، صرفاً بر پایهٔ حدس و برآورد افراد مطلع اعلام می‌شود.
تعداد کتابهایی که بیشتر از ۱۰ میلیون نسخه از آنها فروخته شده، بسیار زیاد است. ما در این‌جا صرفاً چند نمونه از پرفروش ترین کتابهای جهان را انتخاب کرده‌ایم:
کتاب قرمز کوچک |جملات مائوتسه تونگ | بیش از ۹۰۰ میلیون نسخه فروخته شد؛ البته با حمایت و فشار حزب کمونیست چین (+)
کتابهای هری پاتر | جی. کی. رولینگ | بیش از ۵۰۰ میلیون نسخه (+)
داستان دو شهر |نوشتهٔ چارلز دیکنز | بیش از ۲۰۰ میلیون نسخه (+)
شازده کوچولو | نوشتهٔ آنتوان دو سن اگزوپری | بیش از ۲۰۰ میلیون نسخه (+)
و سپس هیچ‌کس نبود |آگاتا کریستی | بیش از ۱۰۰ میلیون نسخه (+)
دنیای سوفی | یاستین گوردر | بیش از ۵۰ میلیون نسخه (+)
صد سال تنهایی | گابریل گارسیا مارکز | بیش از ۵۰ میلیون (+)
جاناتان مرغ دریایی | ریچارد باخ | بیش از ۴۰ میلیون نسخه (+)
هفت عادت مردمان موثر | استیون کاوی | بیش از ۴۰ میلیون نسخه (+)
۱۹۸۴ | جورج اورول | احتمالاً بیش از ۳۰ میلیون نسخه (+)
معرفی کتابهای روانشناسی در متمم
پاراگراف فارسی (برش‌هایی از کتابها)
چند پیشنهاد برای هدیه دادن کتاب (چه کتابی هدیه دهیم؟)
کتاب ادیان مرتبط با یوفوها (اشیاء ناشناس پرنده)
۱۲ مرداد, ۱۴۰۲ | کتابها چه میگویندحتماً تاکنون نام رشتهٔ دین‌پژوهی یا مطالعات ادیان (Religious Studies) را شنیده‌اید. رشته‌ای که آداب و رسوم ادیان را بررسی کرده و گاه با یکدیگر مقایسه می‌کند و تطبیق می‌دهد.
با توجه به تنوع ادیان در جهان، چنین رشته‌هایی جذابیت بسیار دارند و می‌توانند به درک و شناخت بهتر انسان کمک کنند.
گاهی اوقات در این رشته‌های تخصصی، گرایش‌ها و مباحثی می‌بینیم که با وجودی که برای غیرمتخصصین، قابل درک نیستند، اما حداقل در حد عنوان جذابند. مثلاً چند سال پیش کتابی با عنوان هندبوک ادیان یوفویی (Handbook of UFO Religions) منتشر شد.
در این کتاب UFO و دین به معنای بسیار وسیع آن به کار گرفته شده است. یعنی هر نوع باور و اعتقاد عمیق و هر نوع زندگی زیست فرازمینی مورد توجه قرار گرفته است. در فصول پایانی نیز، دین‌های نوظهوری که به نوعی بر پایهٔ اشیاء پرنده آسمانی بنا شده بررسی شده‌اند.
طبیعی است که چنین ادیانی، در عین تنوع و تعدد فرقه‌هایشان، طرفداران فراوان ندارند. با این حال، بررسی آنها از منظر انسان‌شناسی جذاب است و کمک می‌کند دانشمندان، مکانیزم شکل‌گیری باورها در ذهن انسان‌ها را بهتر درک کنند.
لازم به تأکید است که این کتاب، اولین کتاب در این حوزه نیست و آثار متعددی در این زمینه تألیف شده‌اند. کتاب Heaven’s Gate که در سال ۲۰۱۴ منتشر شد، یکی از آثار شناخته‌شدهٔ این حوزه است. گروه Heaven’s Gate، که بیشتر طرفداران آن آمریکایی بودند، در سال ۱۹۹۷ به شکل دسته‌جمعی خودکشی کردند و به این شکل، این دین به صورت خودکار منقرض شد!
برای ما که در چنین حوزه‌هایی تخصص نداریم، دیدن این نوع کتابها صرفاً در حد عنوان روی جلد جالب است (در همین حد که: عجب! دربارهٔ چنین موضوعاتی هم کتاب و پژوهش و پژوهش‌گر وجود دارد). اما بپذیریم که از این تفریح ساده و سطحی نمی‌توان به سادگی گذشت. از هر کتاب‌خوانی که بپرسید، خواهد گفت که بخشی از زندگی‌اش را در کتابفروشی‌ها به خواندن عنوان کتابهایی که نمی‌شناخته و نمی‌فهمیده، گذرانده است.
اگر فرصت داشتید، برای این که کمی بیشتر در دنیای عجیب کتابها باقی بمانید، می‌توانید دردسرهای شغل کتابفروشی را بخوانید:
اثر تماشاگر | خلاقیت در طراحی مینیمال جلد کتاب
۲۶ خرداد, ۱۴۰۲ | کتابها چه میگویندمعمولاً می‌گویند از روی جلد دربارهٔ کتاب قضاوت نکنید. حرف کاملاً درستی است. همهٔ ما کتابهای خوبی را می‌شناسیم که طراحی جلدشان ضعیف بوده و نیز کتابهایی با جلد فریبنده دیده‌ایم که محتوای درخوری نداشته‌اند.
اصرار بر گمراه‌کننده بودن طراحی جلد گاه آن‌قدر جدی شده که برخی کتابفروش‌ها در نقاط مختلف جهان، چند روز یا چند هفته در سال، کتابها را در کاغذهای ساده می‌پیچند و صرفاً نام کتاب را روی بسته ثبت می‌کنند تا سوگیری‌های ناشی از طراحی جلد را از بین ببرند. کاری که به زیبایی و با هوشمندی تمام، Blind Date نامیده می‌شود (+):
چنین کارهایی به شکل مقطعی زیبا و مفیدند و می‌توانند پیش‌داوری‌ها و سوگیری‌های ما را یادآوری کنند. اما بی‌ارتباط بودن «کیفیت طراحی جلد» و «کیفیت محتوا» نباید باعث شود که ما خود را از لذت دیدن جلدهای زیبا محروم کنیم.
به عنوان یک نمونه، طراحی جلد کتاب The Bystander Effect را ببینید:
کترین سندرسون در کتاب خود به بررسی اثر تماشاگر – که زیرمجموعهٔ روانشناسی اجتماعی محسوب می‌شود – پرداخته است. اثر تماشاگر می‌گوید وقتی تماشاگران یک رویداد زیاد می‌شوند، هر یک از تماشاگران مسئولیت کمتری برای «عکس‌العمل و اقدام» احساس می‌کنند. به عنوان مثال، اگر ما هنگام عبور از کوچه‌ای خلوت ببینیم کسی زخمی شده یا بیمار بر روی زمین افتاده، در مقایسه با وقتی که همین فرد را کنار یک میدان شلوغ ببینیم، احتمال بیشتری دارد که به او کمک کنیم.
طراح خلاق جلد کتاب، تمام این ایده را در قالب یک E که بر زمین افتاده، خلاصه کرده و نمایش داده است.
برای آشنایی بیشتر با اثر تماشاگر می‌توانید درسی را که در متمم به این بحث اختصاص داده شده بخوانید:
آب همیشه برنده است | اهمیت منابع آبی را فراموش نکنیم
۱۸ آذر, ۱۴۰۱ | کتابها چه می‌گویند, محیط زیست«آب همیشه برنده است.»
عبارت Water Always Wins بر جلد کتابی از اریکا گیز نشسته. کتابی که انتشارات دانشگاه شیکاگو در سال ۲۰۲۲ منتشر کرده است. در صفحه‌ٔ تقدیم کتاب چنین می‌خوانیم:
«تقدیم به آب، و هر آن‌چه به آب مربوط است: خواه ماده معدنی باشد و خواه میکروب، خواه سگ آبی و خواه موجودی دوپا.
و تقدیم به کارآگاهان آب: به خاطر کنجکاوی‌شان، چشم‌اندازشان، و تلاش‌شان برای آینده‌ای قابل‌زیستن.»
.
کتاب به نقش تأثیرگذار آب در شکل‌گیری حیات، تمدن انسانی و سرنوشت زمین می‌پردازد. نقشی که به نظر می‌رسد ما به اندازهٔ گذشتگان به آن توجه نداریم. در گذشته متوجه بودند که دوری و نزدیکی از چاه و رودخانه میتواند سرنوشت‌شان را تغییر دهد. اما دسترسی به آب لوله‌کشی و شکل‌گیری ساختارهای شهری باعث شده فراموش کنیم که هم‌چنان «آب» است که مشخص می‌کند «انسان» چه سرنوشتی خواهد داشت و نه برعکس. آب میتواند با غیاب خود ریشهٔ تمدن را بخشکاند یا با سرریز شدن بر سر مردم، تمدنی را در خود غرق کند.
اریکا گیز داستان آب را از نخستین دوره‌های زمین‌شناسی آغاز می‌کند و پس از موجودات تک‌سلولی به سراغ سگ‌های آبی (نخستین مهندسان آب) می‌رود و این مسیر را تا امروز و فردا ادامه می‌دهد.
در تعریف او، کارآگاه‌های آب کسانی هستند که می‌کوشند «ارادهٔ آب» را کشف کنند و ببینند آب چه می‌کند و چه می‌خواهد و برای آینده چه اراده کرده است. او بر این باور است که تنها اگر آب را در همین حد جدی بگیریم و دنبال کنیم، می‌شود تمدن انسان را برای مدت طولانی‌تری حفظ کرد.
او در آخرین صفحات کتاب یادآوری می‌کند که درست است جنگ داخلی سوریه، ریشه‌های متعدد و بسیار پیچیده‌ای داشته است، اما فراموش نکنیم که یکی از ریشه‌ها، کم‌آبی بود: خشک‌ترین وضعیتِ تاریخیِ منطقه‌ای خشک، که سدسازی‌های ترکیه هم آن را خشک‌‌تر کرده بود و دولت هم با سیاست‌های کشاورزی‌های نادرست، اتلاف منابع آبی را تشویق می‌کرد. کاهش محصول‌دهی، تشنه ماندن احشام، و افزایش هزینهٔ پمپاژ آب از چاه‌ها، روستانشینان را به مهاجرت به مناطق شهری سوق داد و شهرهایی که در اثر موج سنگین مهاجران عراقی بعد از فروپاشی عراق و به خاطر سیاست‌‌گذاری‌های ضعیف حاکمیتی در آستانهٔ فروپاشی بودند، ظرفیتی برای تحمل موج‌های جدید جمعیتی نداشتند و در هم ریختند.
اریکا گیز در تمام صفحات کتاب خود، خوانندگان را دعوت می‌کند که آب را جدی‌تر بگیرند. ماده‌ای که دقیقاً به علت حیات‌بخش بودن، نبودنش میتواند عامل ممات و مرگ و نابودی نیز باشد.
دو مطلب زیر در متمم هم به نوعی به این بحث مربوط هستند:
تصمیم‌های دشوار و پیچیده درباره آب
بحران کم آبی در کدام کشورها جدی است؟
کتاب بازاریابی اینترنتی لاکهارت | آموزش‌ها به سمت تخصصی شدن می‌روند
۳ مرداد, ۱۴۰۱ | کتابها چه میگویندکتاب بازاریابی اینترنتی لاکهارت یکی از کتابهایی بود که در سال ۲۰۲۰ منتشر شد و بازار هم از آن استقبال کرد. در میان انبوه کتابهایی که طی سال‌های گذشته دربارهٔ بازاریابی اینترنتی منتشر شده‌اند، این کتاب ویژگی جالبی دارد و آن این است که صرفاً برای کسانی که بازسازی و بازآفرینی حمام و آشپزخانه را انجام می‌دهند نوشته شده است.
با مرور کتاب می‌بینید که تقریباً تمام مباحث دیجیتال مارکتینگ در آن مطرح شده‌اند: از تولید محتوا و ویدئو مارکتینگ تا سئو و ایمیل مارکتینگ و حتی کمی از بحث‌های پرسونال برندینگ و مدیریت شهرت.
اما ویژگی کتاب در این است که تقریباً همه‌ی مثال‌ها به صنعت دکوراسیون آشپزخانه و تجهیز و طراحی حمام مربوط هستند.
این کتاب و کتابهای مشابه دیگری که اخیراً به بازار عرضه شده‌اند نشان می‌دهد که دوران تازه‌ای در صنعت نشر و تولید محتوا آغاز شده است: تولیدکنندکان به تدریج از مباحث عمومی فاصله می‌گیرند و به حوزه‌های تخصصی نزدیک می‌شوند. همان چیزی که آن را به عنوان نیچ مارکتینگ می‌شناسیم.
تولید محتوا | دیجیتال مارکتینگ
اگر بحث بازاریابی اینترنتی برایتان جذاب است پیشنهاد می‌کنیم درس‌های زیر را در متمم بخوانید:
بازاریابی محتوا چیست؟ نقشه سفر مشتریارتباطات در شرایط بحران | سه اشتباه رایج که بحران را بحرانی‌تر می‌کنند
۲۲ تیر, ۱۴۰۱ | کتابها چه می‌گویند, مدیریت کسب و کاردر شرایط بحران، سه اشتباه میتواند وضعیت را بدتر کرده و ترمیم شهرت افراد، سازمان‌ها و دولت‌ها را دشوارتر کند (+):
- دست‌اندرکاران آن‌قدر صبر کنند تا دیگران در حرف زدن دربارهٔ بحران از آنها پیشی بگیرند.
- دست‌اندرکاران نقش خود را در وقوع بحران انکار کرده و هیچ سهمی از مسئولیت را بر عهده نگیرند.
- کسانی که افراد سخن‌گو و مدیران بحران، نتوانند ترکیب متناسبی از «منطق» و «احساس» را در پیام‌ها و رفتارهای خود نشان دهند.
ما در یکی از درس‌های متمم، کتابی را با موضوع مدیریت بلایا و فاجعه‌ها (Disaster Management) معرفی کرده و کمی دربارهٔ آن حرف زده‌ایم. آن کتاب تا حدی به این بحث مربوط است:
اصول انسانی مدیریت پس از وقوع فجایع
وقتی انسان‌ها از رده خارج می‌شوند | آرتور سی کلارک
۱۹ تیر, ۱۴۰۱ | کتابها چه میگویندآرتور سی کلارک در سال ۱۹۶۲ مجموعه‌ای از مقاله‌ها و جستارهای خود را با عنوان Profiles of the Future منتشر کرد (جستار چیست؟).
همهٔ آن جستارها در یک ویژگی مشترک بودند: هر یک می‌کوشیدند یکی از سناریوهای محتمل در مورد آیندهٔ انسان را ترسیم و بررسی کنند. کلارک برای هجدهمین جستار این کتاب عنوان جالبی انتخاب کرده است: «از رده خارج شدن انسان‌ها.»
او در جملات پایانی این جستار، به دورانی نه‌چندان دور اشاره می‌کند که مغز ارگانیک (داخل جمجمهٔ ما انسان‌ها) و مغز هوشمند ماشینی در کنار هم قرار می‌گیرند و به یکدیگر کمک می‌کنند (ساده‌ترین مثال آن، وقتی است که راهنمایی‌های نرم‌افزار مسیریاب برای تصمیم‌گیری دربارهٔ انتخاب مسیر به کمک‌مان می‌آید).
کلارک می‌پرسد: این مشارکت و همکاری انسان و ماشین چقدر میتواند ادامه پیدا کند؟ آیا این ترکیب، پایدار و بادوام خواهد بود؟ یا بخش ارگانیکِ این ترکیب [یعنی مغز انسان] به مانعی تبدیل می‌شود که بهتر است آن را کنار بگذاریم؟ اگر در نهایت چنین چیزی روی دهد، که من چنین برداشتی دارم، نباید پشیمان شویم و مطمئناً نباید بترسیم.
وقتی کتاب دویست صفحه‌ای آرتور سی کلارک را می‌خوانیم، به سختی می‌توانیم باور کنیم که بیش از نیم قرن از زمان نگارش آنها گذشته است. دغدغه‌های او، سوال‌هایی است که امروز بیش از هر زمان دیگری در گذشته، معنا پیدا کرده‌اند. بسیاری از تجربه‌های ذهنی که در آن کتاب مطرح می‌شود، واقعیت‌های عینی زمان ماست (تجربهٔ ذهنی چیست؟).
خود کلارک هم در مقدمه‌ای که ده سال بعد، یعنی در دههٔ هفتاد، برای کتاب نوشته، می‌گوید که «به نظرم آن حرف‌ها امروز معنای بیشتری دارند.» احتمالاً اگر امروز هم زنده بود و برای کتابش مقدمه‌ای می‌نوشت، باز هم این جمله را به کار می‌برد. این نوع کتابها، بیش از هر چیز به ما یادآوری می‌کنند که نباید آثار قدیمی و کلاسیک را نادیده گرفت و صِرفِ توجه به تاریخ انتشار کتاب، نمی‌تواند معیار مناسبی برای انتخاب و مطالعهٔ کتابها باشد.
این نکته‌ای است که در یکی از درس‌های متمم به آن پرداخته‌ایم:
تعداد کل الکترون‌ها و پروتون‌ها در جهان
۳۰ خرداد, ۱۴۰۱ | کتابها چه می‌گویند, نقل قول, نوشتن«من باور دارم که مجموعاً
۱۵۷۴۷۷۲۴۱۳۶۲۷۵۰۰۲۵۷۷۶۰۵۶۵۳۹۶۱۱۸۱۵۵۵۴۶۸۰۴۴۷۱۷۹۱۴۵۲۷۱۱۶۷۰۹۳۶۶۲۳۱۴۲۵۰۷۶۱۸۵۶۳۱۰۳۱۲۹۶
عدد پروتون در عالم هستی وجود دارد. تعداد الکترون‌ها هم همین‌قدر است.»
این عبارت، جملهٔ آغازین فصل ۱۱ کتاب فلسفهٔ علم فیزیک، نوشتهٔ سر آرتور استنلی ادینگتون است (+). البته این حرف‌ها، پیش از این که به شکل کتاب منتشر شوند، در یک سخنرانی گفته شده‌اند. ادینگتون در این فصل دربارهٔ مفهوم «شمارش‌ناپذیری» حرف می‌زند و توضیح می‌دهد که چه چیزهایی شمارش‌ناپذیرند.
این فصل از کتاب، درست مانند بقیهٔ فصول آن، کاملاً فیزیکی-فلسفی و علمی و جدی است. بنابراین ادینگتون می‌توانست مثل بسیاری از نویسندگان جدی دانشگاهی، متن خود را با «تعریف شمارش‌ناپذیری» شروع کند. اما مشخصاً او پیش از سخنرانی و زمان نوشتن متن حرف‌هایش، مدتی فکر کرده که تأثیرگذارترین جمله برای شروع متن چیست؟ جملهٔ اول چه باید باشد که مطمئن شوم خواننده، جملهٔ دوم را هم خواهد خواند؟
اگر خواننده‌ها حوصلهٔ کتاب خواندن یا شنیدن سخنرانی‌ها را ندارند، بخشی از مشکل را هم باید در نویسندگان و سخنوران جستجو کرد. وقت گذاشتن برای این ظرافت‌ها، از حوصلهٔ بسیاری از آنها خارج است و برایشان راحت‌تر است که خواننده را به بی‌حوصلگی متهم کنند.
یکی از درس‌های تسلط کلامی و چالش نوشتن در متمم، به این موضوع اختصاص یافته که روش مناسب شروع متن (نوشته یا سخنرانی) چیست. آن درس میتواند مکمل مناسبی برای این بحث باشد: