تصمیم گیری
چشمتان را ببندید و فکر کنید | چند جمله از کتاب فیزیکدانان مطرح جهان
۲۶ آذر, ۱۴۰۳ | تصمیم گیری, نقل قوللوئیس آلوارز، برندهٔ نوبل فیزیک ۱۹۶۸، می‌گوید:
“پدرم توصیه کرده بود هر چند ماه یک بار روی صندلی مطالعه‌ام بشینم. چشمانم را ببندم و سعی کنم مسئله‌های تازه‌ای برای حل کردن پیدا کنم. این توصیه را بسیار جدی گرفتم و خوشحالم که این کار را کردم.”
کتاب A-Z of Physicists
معرفی و زندگی‌نامه فیزیکدانان مشهور
نوشتهٔ دریل لایتر (Darryl Leiter)
همهٔ ما این تجربه را داشته‌ایم که گاه ده‌ها و صدها ساعت درگیر حل کردن مشکلات خرده‌ریزی بوده‌ایم که یکی از این توقف‌های چندساعته می‌توانسته ما را از گرفتاری در دام آن‌ها نجات دهد. و نیز گاهی، فرصت‌های بزرگی را ندیده‌ایم که همین توقف‌ها می‌توانست آن‌ها را به چشم‌مان بیاورد.
یک یا دو ساعت چشم بستن و یک‌جا نشستن، آن هم چندماه یک‌بار، کاری نیست که بتوانیم برای انجام ندادنش بهانه بیاوریم.
لینک این مطلب در کانال تلگرام «با متمم»
درس‌های زیر مستقیماً به توصیهٔ فوق مربوط نیستند. اما ماهیت‌شان از این جهت شبیه است که یادآوری می‌کنند نیاز واقعی ما مدیریت توجه است. متوقف شدن، تمرکز و فاصله گرفتن از روزمرگی‌ها می‌تواند فرصتی برای فکر کردن عمیق‌تر دیدن افق‌های گسترده‌تر فراهم کند.
فایل صوتی مدیریت توجه (فروشگاه متمم)
اهمیت وقفه و خوابیدن روی مسئله
نیت مهم نیست. نتیجه مهم است.
۳۰ فروردین, ۱۴۰۲ | اقتصاد, تصمیم گیری, نقل قول«یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات این است که
سیاست‌گذاری‌ها و برنامه‌ها را
بر اساس نیت‌هایشان قضاوت کنیم
و نه نتیجه‌هایشان.»
این جملهٔ معروف میلتون فریدمن، اشاره‌ای است که بسیاری از سیاست‌گذاری‌هایی که بدون آگاهی و تخصص کافی، بدون توجه به تبعات بلندمدت و بدون توجه به عوارض جانبی‌شان انجام می‌شوند.
از سیاستگذاران بی‌اخلاق و فاسد که بگذریم، سیاستگذاران نادان هم نقش مهمی در آسیب‌زدن به جوامع دارند. کسانی که اگر پای حرف‌شان بنشینیم، می‌بینیم که نیت مثبتی داشته‌اند، اما برنامه‌هایی تدوین کرده‌اند که نقش مخربی داشته است.
از لحاظ ارزیابی سیاست‌گذاری، بین این افراد خیرخواه نادان و آن افراد فاسد هوشمند هیچ تفاوتی وجود ندارد.
نمونه‌های چنین سیاست‌گذاری‌هایی را در درس‌های تفکر سیستمی متمم خوانده‌ایم: از اثر مار کبری در هند تا جنگ با گنجشک‌ها در چین و مالیات پنجره در انگلستان.
عالی می‌شود اگر سوال اشتباه بپرسید (اما برای چه کسی؟)
۲۵ مرداد, ۱۴۰۱ | تصمیم گیری, تفکر نقاد, نقل قولتامس پینچان (Thomas Pynchon) در کتاب رنگین‌کمان جاذبه جملهٔ جالبی دارد:
«اگر آن‌ها بتوانند کاری کنند که سوال اشتباهی بپرسید،
دیگر لازم نیست نگران باشند که چه پاسخی برای آن پیدا می‌کنید.»
این نویسندهٔ پست‌مدرن، جملهٔ بالا را در فضایی کاملاً متفاوت و در توصیف نوع نگاه افراد بدگمان به کار می‌برد، اما خود جمله، مستقل از بستر آن هم می‌تواند الهام‌بخش باشد: این که بکوشیم صورت مسئله را درست تعریف کنیم.
این نکته در سیاست، اقتصاد، کسب‌وکار، مشاوره مدیریت، کوچینگ و بسیاری دیگری از جنبه‌های زندگی اهمیت پیدا می‌کند.
به همین علت است که ما در سلسله درس‌های حل مسئله در متمم، یکی از درس‌ها را صرفاً به موضوع «تعریف مسئله و تشخیص مسئله» اختصاص داده‌ایم:
#تصمیم گیری #نقل قول #تفکر نقاد #حل مسئله
ترس از مذاکره – ترس در مذاکره
۱۱ مرداد, ۱۴۰۱ | تصمیم گیری, نقل قول«هیچ‌وقت به خاطر ترس، مذاکره نکنیم.
اما هیچ‌وقت هم از مذاکره نترسیم.»
جان اف. کندی – ۱۹۶۱
مرور درس زیر در متمم هم می‌تواند مفید باشد:
دنیا بر پایهٔ تأخیر بنا شده؛ تأخیرهای طولانی
۲۱ خرداد, ۱۴۰۱ | تصمیم گیری, نقل قولست گادین در وبلاگش به نکتهٔ ساده و مهمی اشاره کرده (+):
«اگر هر کس پس از اولین سیگار، سرفه‌ای می‌کرد و بیمار می‌شد،
بعید بود کسی سیگاری شود.
اگر هر کارآفرینی، آزادی و رضایت و شعف مشتری را در هفتهٔ اول کار خود می‌دید،
احتمالاً افراد بیشتری کارآفرین می‌شدند.
اغلب ما، بازخوردهای سریع را می‌بینیم و می‌فهمیم.
اما فرصت و چالش واقعی در دیدن و جدی‌گرفتن بازخوردهای زمان‌بر و تأخیری است.»
ما در درس‌های تفکر سیستمی بارها به اهمیت توجه به افق‌های زمانی دورتر پرداخته‌ایم:
اهمیت افق زمانی در تحلیل راهکارها و تصمیم‌ها
خلاقیت در کدام حالت بیشتر است؟ ارتباط رو در رو یا ویدئوکنفرانس؟
۱ خرداد, ۱۴۰۱ | تصمیم گیری, تکنولوژیدوران #کرونا اوج رواج دورکاری و ابزارهای آن بود؛ از جمله ویدئوکنفرانس.
همه عادت کردند جلسات خود را به شکل تصویری، با زوم، واتس‌اپ، اسکایپ و یا برنامه‌های دیگر برگزار کنند و این روش آن‌قدر جا افتاد که بسیاری امروز از خود می‌پرسند: «آیا واقعاً لازم است به دوران قدیم و جلسه‌های فیزیکیِ رو در رو برگردیم؟»
مقاله‌ای که در آوریل سال ۲۰۲۲ در نشریهٔ Nature منتشر شد، پاسخ جالبی به این سوال ارائه می‌دهد (+). بر اساس مطالعه‌ای که در این مقاله گزارش شده، خلاقیت در جلسات ویدئوکنفرانس کمتر از جلسات رو در رو است.
محققانی که این مطالعه را انجام داده‌اند، بر این باورند که احتمالاً کاهش «هم‌زمانی گفتگو» و «میزان تبادل اطلاعات» در کنار «محدود شدن حوزهٔ تمرکز ذهنی» از جمله مهم‌ترین علت‌های کاهش خلاقیت در ارتباط تصویری است.
البته این محققان تأکید می‌کنند که حداقل در مطالعه‌ای که آن‌ها انجام داده‌اند، در جلساتی که قرار است از بین چند گزینهٔ مشخص، صرفاً یک گزینه انتخاب شود، ارتباط تصویری با ارتباط حضوری تفاوتی ندارد.
ما در متمم در درسی با عنوان مزایا و معایب ارتباط تصویری، پدیدهٔ «خستگی زوم یا Zoom Fatigue» را بررسی کرده‌ایم و توضیح داده‌ایم که چرا در ارتباط تصویری بیشتر از ارتباط رو در رو خسته می‌شویم و چگونه می‌توان این خستگی را کاهش داد:
ویدئو کنفرانس و خستگی زوم | چگونه خستگی را در ارتباط تصویری کاهش دهیم؟
#کرونا #تصمیم گیری #خلاقیت #حل مسئله
میمون‌ها و آدم‌ها | یکی از مزایای اینترنت و شبکه های اجتماعی
۱۲ اردیبهشت, ۱۴۰۱ | تکنولوژی, نقل قول«متخصصان آمار و احتمال به ما می‌گفتند
اگر یک میلیون میمون را بنشانی
و یک میلیون ماشین تایپ و فرصت کافی به آن‌ها بدهی،
حاصل کار تصادفی آن‌ها ممکن است حتی چیزی در حد شکسپیر باشد.
به لطف اینترنت فهمیدیم که این ادعا درست نبوده است.»
روبرت ویلنسکی (Robert Wilensky) | منبع
حرف طنزآمیز ولینسکی را به شکل‌های مختلفی می‌توان تفسیر کرد. یکی از ساده‌ترین تفسیرها این است که به خاطر داشته باشیم در قلمرو فکر و اندیشه و تحلیل، تعداد لزوماً نمی‌تواند برای خلق یک دستاورد ارزشمند کافی باشد. در کار خلاقانه و فکری، هم‌چنان ممکن است فرد، کاری بزرگ‌تر از گروه انجام دهد. ضمن این که خطاها و سوگیری‌های متعدد ما در تفکر جمعی، گاهی باعث می‌شود که در تعداد زیاد در کنار هم، صرفاً اشتباهات بزرگ‌تری انجام دهیم.
#تصمیم گیری #نقل قول #تکنولوژی
نقش «تابلوهای هشدار جاده‌ای» در کشته شدن انسان‌ها
۷ اردیبهشت, ۱۴۰۱ | تصمیم گیری, توسعه فردی, روانشناسیحتماً شما هم تابلوهای هشدار را در جاده‌ها دیده‌اید. این تابلوها پیام‌های متنوعی دارند: از تشویق به کاهش سرعت گرفته تا تذکر دربارهٔ خطرات سبقت.
محققان در ایالت تگزاس آمریکا مطالعهٔ جالبی انجام دادند (+). در این ایالت، تابلوهای دیجیتال بسیاری وجود دارد که پیام آن‌ها به تناوب تغییر می‌کند.
بعضی از پیام‌ها بسیار ساده‌اند: «در حالت مستی رانندگی نکنید.»
برخی دیگر، حاوی اعداد و ارقام‌اند: «آیا می‌دانید امسال ۱۷۸۵ نفر در جاده‌های تگزاس کشته شده‌اند؟»
سوال محققان این بود که آیا نوع پیام (متن ساده در برابر آمار و ارقام) تأثیری بر تعداد سوانح دارد؟ برای یافتن پاسخ، آن‌ها تعداد سوانحی را که پس از محل قرار گرفتن تابلو رخ می‌داد بررسی کردند. نتایج نشان می‌داد که پس از نمایش پیام‌های عددی (یا دارای متن پیچیده) تعداد تصادف‌ها در یک کیلومتر اول، بیش از ۲٪ افزایش پیدا می‌کرد. با در نظر گرفتن این که همواره تعدادی از تصادف‌ها به مرگ منجر می‌شوند، می‌شود گفت «پیامی که دربارهٔ آمار کشته‌شدگان جاده‌ای اخطار می‌دهد» سرنشینان خودروها را به قتل می‌رساند!
به نظر می‌رسد قابل‌‌قبول‌ترین توضیح برای این پدیده، افزایش فشار ذهنی یا Cognitive Load باشد. راننده‌ای که پیام را می‌بیند، نمی‌تواند به سرعت آن را فراموش کند و ذهن او درگیر محتوا و حواشی پیام می‌شود (این عدد چند بود؟ آیا این عدد در مقایسه با کل مرگ و میرها جدی است؟ و سوال‌های مشابه). بنابراین بخشی از ظرفیت پردازش ذهنی راننده از دست می‌رود و به همین علت، احتمال تصادف افزایش پیدا می‌کند.
اگر صرفاً مشاهدهٔ یک تابلوی اخطار ساده، این چنین می‌تواند ظرفیت مغز ما را درگیر کند، با خود فکر کنید که استفاده از موبایل و سایر کارهایی که پشت فرمان انجام می‌دهیم، چه خطراتی برای ما ایجاد می‌کند.
فایل صوتی آموزشی مدیریت توجه در فروشگاه متمم، به موضوع توجه و تمرکز و نحوهٔ مدیریت آن‌ها پرداخته و ضمن توضیح اهمیت این موضوع، تکنیک‌هایی را برای مدیریت بهتر توجه آموزش می‌دهد:
#تصمیم گیری #توسعه فردی #روانشناسی
تصمیم‌های سرنوشت‌ساز و لحظه‌های مهم زندگی
۴ اردیبهشت, ۱۴۰۱ | تصمیم گیری, نقل قول«هیچ‌کس، به وقت خود، لحظه‌های مهم زندگی را نمی‌شناسد.
بیشتر آدم‌ها وقتی روزها و گاه سال‌ها گذشت درمی‌یابند که
کدام روزها در زندگی‌شان اهمیت درجه یک داشته و سرنوشت‌شان را رقم زده است.»
مسعود بهنود | کتاب کوزهٔ بشکسته
این حرف، که نویسندگان متعددی آن را به شکل‌های مختلف گفته‌اند، یکی از نکات کلیدی در تصمیم‌گیری است. ما معمولاً در زمان تصمیم‌گیری نمی‌توانیم به درستی تشخیص دهیم که اهمیت یک تصمیم چقدر مهم است. این صرفاً زمان است که مشخص می‌کند هر تصمیم ما چقدر اهمیت داشته و سرنوشت‌ساز بوده است. چه بسا تصمیم‌گیری در مورد رفتن یا نرفتن به یک سفر یا مهمانی، بیشتر از انتخاب رشتهٔ دانشگاهی، روی سرنوشت ما تأثیر بگذارد.
استفاده از گروه مشاوران فرضی برای تصمیم‌گیری بهتر
حل مسئله صرفاً در بلد بودن چند فرمول خلاصه نمی‌شود
۱۳ اسفند, ۱۴۰۰ | تصمیم گیری, نقل قولشرکت جنرال موتورز از سال ۱۹۵۳ انتشار یک مجلهٔ مهندسی را آغاز کرد که تا سال‌ها هم منتشر می‌شد (+). در مقدمهٔ اولین جلدِ آن مجله، توضیح جالبی آمده بود:
مهندس‌های جوان، فکر می‌کنند برای حل مسائل مهندسی، کافی است متغیرها و اعداد را در فرمول مناسب قرار دهند؛ [ در این حالت، بیشترین توان خود را روی آموختن فرمول‌ها متمرکز می‌کنند. ]
اما در دنیای واقعی می‌آموزند که مسئله‌ها غالباً به سادگی و به شکل شفاف قابل تعریف نیستند. به همین علت، هنر اصلی در تشخیص صورت مسئله و تعریف مسئله است، و نه در دانستن فرمول‌های حل مسئله.
این تذکر قدیمی جنرال موتورز، هنوز هم بعد از حدود ۷۰ سال معنا دارد.
ما اگر واقعاً به نتیجه برسیم که مشکل کسب‌و‌کارمان قیمت گذاری است، حل مسئلهٔ قیمت‌گذاری دشوار نخواهد بود.
اگر مطمئن شویم که باشگاه مشتریان لازم داریم، طراحی و پیاده‌سازی باشگاه چندان سخت نیست.
اگر برایمان قطعی شود که باید برای برندسازی وقت بگذاریم، مدل‌های قوی و مطمئن به اندازهٔ کافی در دسترس هستند.
اما مشکل این‌جاست که مسئله‌مان را به درستی تشخیص نمی‌دهیم و اگر هم تشخیص دهیم، معمولاً نمی‌توانیم صورت مسئله را به شکل کامل تعریف کنیم.