واتساپ با مرگ کاربرانش چگونه برخورد میکند؟
۲ دی, ۱۴۰۱ | تکنولوژی, سواد دیجیتالکمتر پیش میآید که هنگام ثبتنام در یک سرویس دیجیتال به این سوال فکر کنیم که: «پس از مرگم چه اتفاقی برای اکانت من خواهد افتاد؟» اما این سوال مهمی است که باید بیاموزیم آن را جدی بگیریم. بسیاری از پلتفرمهای دیجیتال هم با این سوال روبهرو بوده و هستند.
به عنوان نمونه به واتساپ که بسیاری از ما از آن برای ارتباط با دیگران استفاده میکنیم فکر کنید. آیا پیش آمده که از خودتان بپرسید پس از مرگ یک کاربر چه بلایی بر سر اکانت او خواهد آمد؟
واتساپ در بخش سوالات متداول توضیح داده که اگر یک اکانت برای مدت ۱۲۰ روز کاملاً غیرفعال بماند (فوت کاربر یا قطع شدن اینترنت برای چهار ماه) آن اکانت را – با هدف حفظ امنیت و حریم شخصی کاربر – پاک خواهد کرد. البته این به آن معنا نیست که اطلاعات شما کاملاً از بین میرود. نسخهٔ پشتیبان پیامها که روی موبایل ذخیره شده، همچنان باقی میماند و تا زمانی که شمارهٔ جدیدی روی همان گوشی برای واتساپ تعریف نشود، برای کسی که به گوشی شما دسترسی داشته باشد، قابل بازیابی خواهد بود.
همین سوال را میتوان در مورد بسیاری از سرویسها و پلتفرمهای دیجیتال پرسید؛ به ویژه سرویسهایی که اطلاعات شخصی قابلتوجهی از ما را در اختیار دارند.
چنین بحثی، زیرمجموعهٔ موضوع گستردهٔ میراث دیجیتال محسوب میشود و به نظر میرسد که گستردگی آن چنان است که میتواند رشتهای تخصصی برای مطالعه و یادگیری و ارائهٔ خدمات به دیگران باشد.
ما در درس میراث دیجیتالی ما از سلسله درسهای سواد دیجیتال متمم با جزئیات بیشتری به این بحث پرداختهایم:
#تکنولوژی #سواد دیجیتال #شبکه های اجتماعی
آب همیشه برنده است | اهمیت منابع آبی را فراموش نکنیم
۱۸ آذر, ۱۴۰۱ | کتابها چه میگویند, محیط زیست«آب همیشه برنده است.»
عبارت Water Always Wins بر جلد کتابی از اریکا گیز نشسته. کتابی که انتشارات دانشگاه شیکاگو در سال ۲۰۲۲ منتشر کرده است. در صفحهٔ تقدیم کتاب چنین میخوانیم:
«تقدیم به آب، و هر آنچه به آب مربوط است: خواه ماده معدنی باشد و خواه میکروب، خواه سگ آبی و خواه موجودی دوپا.
و تقدیم به کارآگاهان آب: به خاطر کنجکاویشان، چشماندازشان، و تلاششان برای آیندهای قابلزیستن.»
.
کتاب به نقش تأثیرگذار آب در شکلگیری حیات، تمدن انسانی و سرنوشت زمین میپردازد. نقشی که به نظر میرسد ما به اندازهٔ گذشتگان به آن توجه نداریم. در گذشته متوجه بودند که دوری و نزدیکی از چاه و رودخانه میتواند سرنوشتشان را تغییر دهد. اما دسترسی به آب لولهکشی و شکلگیری ساختارهای شهری باعث شده فراموش کنیم که همچنان «آب» است که مشخص میکند «انسان» چه سرنوشتی خواهد داشت و نه برعکس. آب میتواند با غیاب خود ریشهٔ تمدن را بخشکاند یا با سرریز شدن بر سر مردم، تمدنی را در خود غرق کند.
اریکا گیز داستان آب را از نخستین دورههای زمینشناسی آغاز میکند و پس از موجودات تکسلولی به سراغ سگهای آبی (نخستین مهندسان آب) میرود و این مسیر را تا امروز و فردا ادامه میدهد.
در تعریف او، کارآگاههای آب کسانی هستند که میکوشند «ارادهٔ آب» را کشف کنند و ببینند آب چه میکند و چه میخواهد و برای آینده چه اراده کرده است. او بر این باور است که تنها اگر آب را در همین حد جدی بگیریم و دنبال کنیم، میشود تمدن انسان را برای مدت طولانیتری حفظ کرد.
او در آخرین صفحات کتاب یادآوری میکند که درست است جنگ داخلی سوریه، ریشههای متعدد و بسیار پیچیدهای داشته است، اما فراموش نکنیم که یکی از ریشهها، کمآبی بود: خشکترین وضعیتِ تاریخیِ منطقهای خشک، که سدسازیهای ترکیه هم آن را خشکتر کرده بود و دولت هم با سیاستهای کشاورزیهای نادرست، اتلاف منابع آبی را تشویق میکرد. کاهش محصولدهی، تشنه ماندن احشام، و افزایش هزینهٔ پمپاژ آب از چاهها، روستانشینان را به مهاجرت به مناطق شهری سوق داد و شهرهایی که در اثر موج سنگین مهاجران عراقی بعد از فروپاشی عراق و به خاطر سیاستگذاریهای ضعیف حاکمیتی در آستانهٔ فروپاشی بودند، ظرفیتی برای تحمل موجهای جدید جمعیتی نداشتند و در هم ریختند.
اریکا گیز در تمام صفحات کتاب خود، خوانندگان را دعوت میکند که آب را جدیتر بگیرند. مادهای که دقیقاً به علت حیاتبخش بودن، نبودنش میتواند عامل ممات و مرگ و نابودی نیز باشد.
دو مطلب زیر در متمم هم به نوعی به این بحث مربوط هستند:
تصمیمهای دشوار و پیچیده درباره آب
بحران کم آبی در کدام کشورها جدی است؟
سرنوشت Z-lib | بزرگترین سایت دانلود رایگان کتابهای خارجی
۶ آذر, ۱۴۰۱ | اقتصاد, تکنولوژی, سواد دیجیتالوزارت دادگستری آمریکا در بیانیهای اعلام کرد دو گردانندهٔ اصلی سایت Z-Lib دستگیر شدهاند (+).
سایت Z-Lib که آن را با نامهای دیگری مانند Z Library و Libgen هم میشناسند، از سال ۲۰۰۹ تا کنون، میلیونها کتاب را به شکل غیرقانونی و رایگان برای دانلود در اختیار کاربران و بازدیدکنندگان قرار میداد و عنوان «بزرگترین کتابخانهٔ کتابهای الکترونیکی جهان» را برای خود برگزیده بود. این کتابها معمولاً در قالبهای متنوع، از جمله PDF و Epub و mobi در دسترس بودند.
وزارت دادگستری اعلام کرده که بیش از ۲۰۰ دامین دیگر هم که به نوعی به Z-lib وابسته بودند و همگی در زمینه دانلود رایگان کتاب فعالیت میکردند، در اختیار پلیس فدرال آمریکا قرار گرفته و متوقف شدهاند.
دو فرد دستگیر شده، پسر و دختری روسی از سنپترزبورگ هستند که البته در کشور آرژانتین و به درخواست دولت آمریکا دستگیر شدهاند. آنتون ناپولسکی ۳۳ ساله و والریا ارماکوا ۲۷ ساله، دو نفری هستند که در بیانیهٔ وزارت دادگستری آمریکا به نامشان اشاره شده است.
البته وزارت دادگستری در پایان بیانیهٔ خود تأکید کرده که این دو نفر در عین بازداشت بودن، فعلاً تا زمان اثبات جرم «بیگناه» محسوب میشوند. اما با مرور گزارش سایت تورنتفریک که به بررسی خطاهای امنیتی این دو نفر پرداخته و توضیح داده که چه شد که دستگیر شدند، به نظر میرسد اثبات مجرم بودن این دو نفر دشوار نباشد (+).
با وجودی که این کار غیرقانونی حدود ۱۳ سال ادامه داشت، ناشران تا کنون نتوانسته بودند این شبکه را به شکل کامل متوقف کنند. اما طی ماههای اخیر، کاربران تیکتاک با هیجان دربارهٔ Z-lib حرف میزدند و در ویدئوها نحوهٔ استفاده از آن را آموزش میدادند. در گزارشها گفته شده ترند شدن هشتگ Z-lib (بیش از سهمیلیون بار) انگیزهٔ اصلی ناشران برای پیگیری جدی این جرم بینالمللی بوده است.
اکنون باید دید که آيا این دو نفر از بدو تأسیس با Z-lib (و سایتهای نزدیک به آن مانند libgen و booksc) همراه بودهاند یا در طی مسیر به این تیم ملحق شده و هدایت آن را در دست گرفتهاند.
اما به هر حال یک واقعیت، قطعی است: بزرگترین سایت دانلود کتاب جهان، حداقل دیگر به این اسم و با این ساختار، فعالیت نخواهد کرد.
#اقتصاد #سواد دیجیتال #تکنولوژی
«هرگز» یعنی چند وقت بعد؟
۵ آذر, ۱۴۰۱ | نقل قولشما کلمهٔ «هرگز» را برای چند وقت بعد به کار میبرید؟ وقتی میگویید «هرگز چنین نخواهد شد» یا «هرگز چنان اتفاقی نخواهد افتاد» آیا منظورتان واقعاً «هرگز» است؟
ست گادین در وبلاگ خود پست کوتاهی را به این سوال ساده اختصاص داده است. او بر این باور است که خیلی چیزها تغییر میکنند؛ با افزایش سن ما، با تغییر شرایط محیطی و با تحولات دیگر. بنابراین باید در به کار بردن واژهٔ «هرگز» محتاط باشیم.
تذکر ست گادین، ساده و واضح، اما مهم است:
درست است که برای بعضی چیزها
واقعاً میشود اصطلاح «هرگز …» را به کار برد
اما اغلب چیزهایی که ما میگوییم هرگز اتفاق نخواهند افتاد،
مناسبتر است با تعبیر «بالاخره …» بیان شوند.
ما در متمم برخی از کتابهای ست گادین را معرفی کردهایم. از جمله این کتابها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
چگونه امیدوار باشیم؟ برای امیدواری تلاش کنید!
۲۹ آبان, ۱۴۰۱ | روانشناسی«تلاش نمیکنم، چون امیدوار نیستم.» چنین جملهای را زیاد شنیدهایم و شاید خودمان هم گفته باشیم. چون در ذهن بسیاری از ما امیدواری پیشنیاز تلاش است.
اما سی.آر.اسنایدر، از مطرحترین نامها در حوزهٔ نظریهٔ امید، توضیح میدهد که
«امیدواری از جنس هیجان و احساس نیست. بلکه محصول فعالیت ذهن است.»
وقتی میگوییم امید محصول یک فرایند ذهنی است، یعنی میتوان برای امیدواری تلاش کرد. یعنی میشود امید را آگاهانه و هوشمندانه افزایش داد. یعنی میشود دیگران را امیدوار کرد.
اسنایدر امیدواری را حاصل ترکیب دو مولفه میداند:
- شوق و اراده برای رسیدن به هدف
- مصمم بودن به این که هر مانعی بر سر راه آمد، راه دیگری خواهم یافت (یا خواهم ساخت)
پس اگر کسی امید خود را از دست داده، کافی است کمکش کنیم هدف را بهتر تصور کند و شوقش افزایش یابد. و نیز با گفتگو و همفکری، نشانش دهیم که مانع، به معنای توقف نیست. بلکه دعوتی است برای یافتن راهحلی تازه.
توضیح بیشتر در این باره را میتوانید در درس امید از سلسله درسهای روانشناسی مثبت گرا در متمم بخوانید:
معنی امید چیست؟ چگونه امیدوار باشیم؟
مدارس | مانع آموزش یا عامل آموزش؟
۲۷ آبان, ۱۴۰۱ | تکنولوژی, سواد دیجیتال, نقل قولمارشال مک لوهان حدود نیم قرن پیش دربارهٔ نسل آینده که با تکنولوژی دیجیتال (به تعبیر او: الکتریکی) پیوند خورده چنین گفته است:
«آنقدر که دانشآموز در محیط بیرون مدرسه به دانش دسترسی دارد، در مدرسه دسترسی ندارد.
به همین علت کودک، مدرسه را وقفهای در آموزش خود میبیند.»
به زبان سادهتر: کودک، جز در زمانی که در مدرسه است، در حال یادگیری است.
ما در متمم درسی را به معرفی مارشال مک لوهان اختصاص دادهایم. همچنین گزیدهای از این مصاحبه را که در سال ۱۹۶۷ انجام شده، در قالب یک درس جداگانه منتشر کردهایم:
#تکنولوژی #نقل قول #سواد دیجیتال
تلویزیون به چه درد میخورد؟
۲۳ آبان, ۱۴۰۱ | نقل قول«تلویزیون مثل آدامس است؛ اما برای چشم.»
این تعبیر را افراد متعددی به کار بردهاند که مشهورترین – و نه اولین – آنها فرانک لوید رایت، معمار برجستهٔ قرن بیستم است (+).
غلط انجام دادن کار درست | درست انجام دادن کار غلط
۱۸ آبان, ۱۴۰۱ | تفکر نقاد, مدیریت کسب و کار, نقل قولراسل اکاف از بنیانگذاران و مروّجان تفکر سیستمی چنین میگوید:
«هر چقدر بکوشید کاری را که از اساس غلط است بهتر انجام دهید، همه چیز بدتر میشود.
بسیار بهتر است که کار درست را اشتباه انجام دهید،
تا این که برای بهتر انجام دادن کاری تلاش کنید که از اساس غلط است.
کسی که کار درستی را غلط انجام میدهد، ولی در پی اصلاح و تصحیح است، مدام بهتر خواهد شد.»
برای آشنایی بیشتر با تفکر سیستمی میتوانید درس تفکر سیستمی به زبان ساده را بخوانید:
قدرت پردازش | میدان جدید رقابت میان چین و آمریکا
۱۷ آبان, ۱۴۰۱ | اقتصاد, تکنولوژی, صنایع جهانخبر ظاهراً کوتاه و ساده است: «شرکت Nvidia تراشهٔ A800 را به عنوان جایگزین تراشهٔ A100 به بازار چین عرضه میکند.»
عرضهٔ تراشههای مختلف به بازارهای متفاوت، اتفاق تازهای نیست و کسانی که در زمینهٔ سختافزار فعالیت میکنند، مدام چنین اخبارهایی را میشنوند. اما این بار داستان جالبی پشت ماجراست. چنان که رویترز گزارش داده است (+):
آمریکا برای صادرات تراشههای الکترونیکی به چین، محدودیت اینترکانکت در نظر گرفته است. به این معنا که سرعت ارتباط داخلی قطعات در تراشههای صادره به چین نمیتواند ۶۰۰ گیگابایت در ثانیه باشد (قبلاً گلوگاه طراحی تراشهها، سرعت خود ترانزیستورها بود. اما الان با افزایش تعداد ترانزیستورها و پیچیدگی ارتباط داخلی، سرعت انتقال روی سیمها یا اصطلاحاً chip-to-chip یا interconnect هم گلوگاه است). در تراشهٔ A800 سرعت اینترکانکت از ۴۰۰ گیگابایت در ثانیه فراتر نمیرود.
در گزارشها و پژوهشهای متعدد اعلام شده که با محدود شدن سرعت اینترکانکت، ظرفیت پردازش سختافزاری چین محدودتر میشود و هزینهٔ پردازش دادهها و اجرای پروژههای هوش مصنوعی برای این کشور افزایش مییابد (+/+). ضمن این که بعضی پردازشهای در لحظه (Real-time) نیز با چالش روبهرو میشوند.
چنین محدودیتهایی نشان میدهد که میدان جنگ میان قدرتهای بزرگ جهان، از نبردهای سنتی فیزیکی فاصله گرفته و در کنار عرصههای اقتصادی به قلمرو هوش مصنوعی کشیده شده است.
اغراق نیست اگر بگوییم سالهای آتی، قدرت در اختیار کشورهایی است که توانایی پردازش بیشتری در اختیار دارند.
در این زمینه کتابهای متعددی نیز نوشته شده که AI Superpowers یکی از آنهاست.
هدف علم تاریخ چیست؟ | اهمیت تاریخ و فایده خواندن تاریخ
۱۶ آبان, ۱۴۰۱ | تاریخ, نقل قولکالینگوود در یکی از فصلهای کتاب ایدهٔ تاریخ به بحث اهمیت تاریخ میرسد و میخواهد توضیح دهد که فایده تاریخ خواندن چیست. او در حرفهایش اهمیت تاریخ را در ظرف تازهای میریزد و به شکل متفاوتی بیان میکند (+). در بین کسانی که از هدف علم تاریخ و اهمیت تاریخ سخن گفتهاند، چنین رویکردی کمتر مشاهده میشود:
«همه پذیرفتهاند که مهم است انسان خود را بشناسد.
اما خودشناسی صرفاً به شناخت خصلتهای شخصی و وجوه تمایز ما از دیگران محدود نیست. بلکه شناخت ذات انسان را نیز شامل میشود.
برای شناخت خودتان، نخست باید بدانید که انسان چیست و سپس ببینید شما کدامیک از انواع انسان هستید و در نهایت به این بیاندیشید که چه ویژگیهایی مختص شماست و هیچ انسان دیگری آن ویژگیها را ندارد.
شناخت خود، یعنی دانستن این که چه کارهایی از دستتان برمیآید و چون هیچکس تا زمانی که کاری را انجام نداده، نمیداند که چه کارهایی از دستش برمیآید، بهترین راهنما این است که ببینید دیگر انسانها توانستهاند چه کارهایی انجام دهند.
از این منظر، ارزش تاریخ این است که به ما میگوید انسانها چه کردهاند و بر این اساس، میشود فهمید که انسان چیست.»
جالب اینجاست که کارل بکر هم وقتی میخواهد بگوید که ماهیت علم تاریخ چیست و معنی تاریخ برای ما چه میتواند باشد؟ تقریباً حرف مشابهی را مطرح میکند.
درسهای متمم بیشتر در قلمرو مدیریت و توسعه فردی است و مرور و خواندن تاریخ سهم چندانی در بحثهای ما ندارد. اما گاهی در پاراگراف فارسی و زنگ تفریح متمم به سراغ تاریخ رفتهایم و سعی کردهایم هدف از مطالعه تاریخ و قلمرو و هدف علم تاریخ را یادآوری کنیم. این جملهٔ کالینگوود بهانهٔ خوبی است تا برخی از این درسها را مرور کنیم:
کمونیسم رفت. ما ماندیم و حتی خندیدیم